آیه 27 سوره انسان

إِنَّ هؤُلاءِ يُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ يَوْماً ثَقِيلاً «27»

إِنَّ هؤُلاءِ: بدرستى كه اين كفار و فساق، يُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ: دوست‌

«1» منهج الصادقين، جلد 10، صفحه 113.

جلد 13 - صفحه 423

مى‌دارند سراى شتابنده را كه دار دنياست، و لذات منافع آن را اختيار نموده، وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ‌: و واگذارند در پيش خود، يا مى‌اندازند از پس پشت خود، يَوْماً ثَقِيلًا: روزى كه هولناك و سخت و شديد كه قيامت است، يعنى به او ايمان نمى‌آورند و براى آن عمل نمى‌كنند.

إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلاً «23» فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ كَفُوراً «24» وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً «25» وَ مِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلاً طَوِيلاً «26» إِنَّ هؤُلاءِ يُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ يَوْماً ثَقِيلاً «27»

نَحْنُ خَلَقْناهُمْ وَ شَدَدْنا أَسْرَهُمْ وَ إِذا شِئْنا بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ تَبْدِيلاً «28» إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى‌ رَبِّهِ سَبِيلاً «29» وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً (30) يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً (31)

ترجمه‌

همانا ما فرو فرستاديم بر تو قرآن را فرستادنى‌

پس صبر كن براى حكم پروردگارت و پيروى مكن از آنها گناهكارى يا ناسپاسى را

و ياد كن نام پروردگار خود را در ابتدا و انتهاى روز

و از شب پس سجده كن براى او و تنزيه نما او را بتسبيح در شب پاره‌اى از آن طولانى‌

همانا اين گروه دوست ميدارند لذّتهائى را كه بزودى فراهم آيد و رها ميكنند پشت سر خود روز سنگينى را

ما آفريديم آنها را و استوار نموديم بند و بست اعضاء آنانرا و وقتى بخواهيم بدل مينمائيم آنانرا به امثالشان بدل نمودنى‌

همانا اين پندى است پس هر كه خواسته باشد ميگيرد بسوى پروردگار خود راهى‌

و نميخواهيد مگر آنكه بخواهد خدا همانا خدا ميباشد داناى درست كار

داخل ميسازد هر كه را بخواهد در رحمت خود و ستمكاران را مهيا فرموده است بر ايشان عذابى دردناك.

تفسير

خداوند منّان نازل فرمود قرآن را بر پيغمبر خود بتدريج در مدّت رسالت آنحضرت بر حسب اقتضاء وقت و مصلحت زمان با دلالت بر ولايت امير المؤمنين عليه السّلام چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده پس بايد صبر فرمايد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بر آزار قوم و زحمت ابلاغ تا برسد حكم خدا بنصرت او بر اعداء و اطاعت ننمايد از مردمى كه گناهكار يا كافر و مصرّ بر كفرند و ميخواهند بدسائس و حيل آنحضرت را از امر دعوت باز دارند مانند عتبة بن ربيعه و وليد بن مغيره و

جلد 5 صفحه 322

ابو جهل كه بعضى از مفسّرين ذكر كرده‌اند و ياد فرمايد نام خدا را در نماز صبح و ظهر و عصر و در قسمتى از شب سجده نمايد براى خدا كه نماز مغرب و عشاء باشد و تنزيه نمايد او را بتسبيح در قسمتى طولانى كه از نصف شب تا صبح باشد در نماز شب چنانچه از روايات ائمه اطهار استفاده ميشود ولى بعضى از مفسّرين بكرة و اصيلا را عبارت از صبح و شام دانسته و كنايه از دوام ذكر و دعا و تبليغ رسالت گرفته‌اند و من اللّيل را تا آخر آيه بر نمازهاى شب اعمّ از واجب و مستحب حمل نموده‌اند و ميفرمايد همانا اين مردم دوست دارند دنيا را كه نقد است و بعجله استفاده از لذّات آن ميتوانند بنمايند و آخرت را كه روز سنگين سختى است و در مقابل دارند پشت سر انداخته‌اند و براى آنروز كار نميكنند و بنابر اين وراء در كلام الهى محتمل است بمعناى پيش رو باشد و ميشود بمعناى پشت سر باشد و در هر حال آنرا واگذارده‌اند بحال خود و فكر آنروز نيستند ما خلق نموديم آنها را و محكم نموديم بند و بست اعضاء آنانرا و ربط داديم مفاصلشان را به اعصاب در خلقت كه كار آمد و فعّال ما يشاء شدند و اگر بخواهيم ميميرانيم آنها را و امثالشان را در استحكام خلق و قدرت بر كار دو مرتبه خلق مينمائيم در آخرت يا در دنيا تا قيام باطاعت و عبادت ما نمايند آنچه تاكنون ذكر شد در قرآن از ارشاد بعظمت امر آخرت و غيره موجب تذكّر مردم است بوظائف خودشان پس هر كس بخواهد راه تقرّب بخدا را كه قبول ولايت مولى است در پيش خواهد گرفت چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده و در عبادت و اطاعت كوتاهى نخواهد نمود ولى كسى نميخواهد راه حق را در پيش بگيرد مگر آنكه قبلا خدا خواسته باشد كه او به اختيار خود راه حق را پيش گيرد و جبر و تفويض نيست بلكه امر بين امرين است چنانچه در خرائج از امام زمان عليه السّلام نقل نموده كه فرمود دلهاى ما ظرفهاى مشيّت خدا است وقتى او بخواهد ما ميخواهيم و اين آيه را تلاوت نمود و مفوّضه را تكذيب فرمود همانا خداوند دانا و حكيم است نميخواهد مگر باقتضاء علم و حكمت و داخل ميكند هر كس را بخواهد در رحمت خود كه ولايت ائمه اطهار است بنقل كافى از امام كاظم عليه السّلام بهدايت و توفيق طاعت و براى‌

جلد 5 صفحه 323

ستمكاران بخود و خلق آماده فرموده عذاب اليم دوزخ را در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه هر كس سوره هل اتى را در هر صبح روز پنجشنبه بخواند خداوند حوريان زيادى از بكر و ثيّب براى او تزويج ميفرمايد و با پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم محشور خواهد شد و الحمد للّه ربّ العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.

جلد 5 صفحه 324

إِن‌َّ هؤُلاءِ يُحِبُّون‌َ العاجِلَةَ وَ يَذَرُون‌َ وَراءَهُم‌ يَوماً ثَقِيلاً «27»

بدرستي‌ ‌که‌ ‌اينکه‌ كفار و آثمين‌ دوست‌ ميدارند ‌اينکه‌ دنياي‌ عاجله‌ ‌را‌ و مياندازند عقب‌ سر روز سخت‌ سنگين‌ ‌را‌. اهل‌ دنيا ‌ يا ‌ معتقد بآخرت‌ نيستند ‌ يا ‌ اهميت‌ باو نميدهند و ميگويند: پهلوان‌ زنده‌ ‌را‌ عشق‌ ‌است‌، ‌ يا ‌ غافل‌ ‌از‌ آخرت‌ هستند چنان‌ حب‌ دنيا چشم‌ و گوش‌ ‌آنها‌ ‌را‌ پر كرده‌ ‌که‌ ابدا بفكر قيامت‌ نيستند ‌ يا ‌ ‌خود‌ ‌را‌ معاف‌ ميدانند و و ميگويند: ‌خدا‌ كريم‌ ‌است‌ ‌ يا ‌ آنكه‌ ميگويند: ‌ما فعلا جوانيم‌ و خيال‌ مردن‌ نداريم‌ بعدها ‌که‌ پير ميشويم‌ و ‌از‌ كار ميافتيم‌ توبه‌ ميكنيم‌، ‌ يا ‌ فريب‌ شيطان‌ و نفس‌ اماره‌ و شياطين‌ انسي‌ و ‌هم‌ مسلكان‌ و همقطاران‌ ‌خود‌ ‌را‌ ميخورند ‌ يا ‌ امور ديگر ‌که‌ بكلي‌ آخرت‌ ‌را‌ كنار انداخته‌ و غرق‌ دنيا شده‌اند چنانچه‌ ميفرمايد: فَليُقاتِل‌ فِي‌ سَبِيل‌ِ اللّه‌ِ الَّذِين‌َ يَشرُون‌َ الحَياةَ الدُّنيا بِالآخِرَةِ نساء آيه 76. ‌تا‌ اينكه‌ دنيايي‌ ‌که‌ محفوف‌ بهمه‌ گونه‌ بلاء ‌است‌ و هيچ‌ اعتبار ندارد و فاني‌ و نابود ميشود كسي‌ خبر ‌از‌ فردايش‌ ندارد ‌که‌ هست‌ ‌ يا ‌ نيست‌ ميشود ‌در‌ جنب‌ آخرت‌ ‌که‌ ثابت‌ و باقي‌ ‌است‌ و تغيير پذير نيست‌ لذا

جلد 17 - صفحه 331

ميفرمايد: وَ مَا الحَياةُ الدُّنيا إِلّا لَعِب‌ٌ وَ لَهوٌ وَ لَلدّارُ الآخِرَةُ خَيرٌ لِلَّذِين‌َ يَتَّقُون‌َ أَ فَلا تَعقِلُون‌َ انعام‌ ‌آيه‌ 32.

إِن‌َّ هؤُلاءِ اشاره‌ ‌به‌ آثما ‌او‌ كفورا ‌است‌.

يُحِبُّون‌َ العاجِلَةَ ‌که‌ دنيا و زخارف‌ ‌آن‌ ‌است‌.

وَ يَذَرُون‌َ وَراءَهُم‌ پشت‌ بآخرت‌ كرده‌ و رو بدنيا.

يَوماً روز قيامت‌ ‌است‌ ثَقِيلًا شدت‌ عذاب‌ و سؤال‌ و جواب‌ و ميزان‌ و نامه‌ عمل‌ و ساير شدائد قيامت‌ ‌است‌.

]

(آیه 27)- این یک هشدار است، و انتخاب راه با شماست! در آیات گذشته به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله هشدار داده شده که تحت تأثیر افراد «آثم» و «کفور» (مجرم و کافر) هرگز واقع نشود.

در اینجا معرفی بیشتری از آنها کرده، می‌گوید: «آنها زندگی زود گذر دنیا را دوست دارند، در حالی که روز سختی را در پشت سر خود رها می‌کنند» و نادیده می‌گیرند! (ان هؤلاء یحبون العاجلة و یذرون وراءهم یوما ثقیلا).

سنگین از نظر محاسبه، از نظر طول زمان و فضاحت و رسوایی.

افق افکار آنها از خور و خواب و شهوت فراتر نمی‌رود، و آخرین نقطه دید آنها همین لذائذ بی‌قید و شرط مادی است، و عجیب این که می‌خواهند روح بزرگ پیامبر صلّی اللّه علیه و آله را نیز با همین مقیاس بسنجند.